بەخێربێن بۆ شارۆچکەی هەناسەبڕکێی ڕەواندوز، شوێنێکی سەرنجڕاکێشە کە دەنگدانەوەی مێژوو و دیمەنە سروشتییە سەرسوڕهێنەرەکانە. ڕەواندوز دەکەوێتە سنووری پارێزگای هەولێر لە سەردەمی ئیدارەی سەربەخۆی سۆران، بە چیای مەزن و ڕووبار و ڕووبارەکانی لێڵ و میراتی ڕۆشنبیری ڕەگداکێشتوو ناوبانگی دەردەکەوێت. وەک سەردانکەرێکی ئایندە، لێرەدا ڕێبەری کۆتاییتان بۆ گەڕان بە جوانی پاک و مێژووی دەوڵەمەندی ئەم گەوهەرەی هەرێمی کوردستان دەخەینەڕوو.
ڕەواندوز کە لە نێوان دۆڵی زیندوو و شاخەکانی بەرزدا هەڵکەوتووە، بەهەشتێکە بۆ ئەو کەسانەی کە پەیوەندییان بە جوانی سروشتییەوە هەیە. ڕووبەرەکەی ١٤٨٤٦٥ کیلۆمەتر دووجایە، پێکهاتەیەکی جوگرافی هەمەچەشنی پێشکەش دەکات کە پێکهاتووە لە چۆڵەوانی و شاخ و فەلات. لەکاتێکدا بەناو ناوچەکەدا دەگەڕێیت، دیمەنە جوانەکان دەگریتەوە کە ٦٠٪ زەوییەکی شاخاوییە، کە هەڵهاتنێکی ئارام و ئارام لە ژیانی قەرەباڵغی شارەکان پێشکەش دەکات.
ڕەواندوز شانازی بە مێژوویەکی دوور و درێژ و زیندووەوە دەکات کە دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی کۆن. سەردەمانێک پایتەخت بووە لە قۆناغە مێژووییە جیاوازەکاندا، وەک ناوەندێکی گەشەسەندوو بۆ ئاڵوگۆڕی کولتووری و ئابووری گەشەسەند. گرنگی مێژوویی شارەکە لە وێرانە دێرینەکانی و ئەو چیرۆکە سەرنجڕاکێشانەی کە لە خاکەکانیدا دەنگ دەدەنەوە، بەدی دەکرێت. پێدەچێت ڕەواندوز پایتەختێکی دیار بووە لە سەردەمی ئۆرارتۆ لە دەوروبەری ساڵانی ٧٢٢-٧٠٥ پێش زایین، ئەمەش جەختکردنەوەیەک کە بە چەندین دۆزینەوەی شوێنەواریی سەلمێنراوە. نەک هەر ئەوە، ڕەواندوز لە سەردەمی میرنشینی سۆران ڕۆڵێکی سەرەکی بینی، مۆری خۆی وەک ناوەندێکی گرنگی حوکمڕانی و بازرگانی مۆرکرد.
ڕەواندوز کە ژمارەی دانیشتووانی نزیکەی ٢١ هەزار و ٢٨٠ کەسە، ناوەندێکی پڕ لە ژیانە بۆ چالاکییە کولتوورییەکان. شوێنی هەندێک لە شوێنە گەشتیارییە گرنگەکانە و بە درێژایی ساڵ سەردانکەران بۆ لای خۆی ڕادەکێشێت کە دێن بۆ بینینی تێکەڵە ناوازەکەی لە نەریت و شکۆمەندی سروشتی. شارۆچکەکە بە زەمینەیەکی بەپیت بۆ چالاکییە ئەدەبییەکان ناوبانگی دەرکردووە، کە لە ساڵی 1924 چاپی یەکەمی گۆڤاری "زاری کرمانجی"ی بڵاوکردۆتەوە، کە بڕگەیەکی بەرچاوە لە مێژووی ئەدەبی ناوچەکەدا.
یەکێک لە ڕووخساری سەرسامکەری مێژووی ڕەواندوز، نەریتی لەمێژینەی کاری دەستییە. ناوچەکە لە مێژوودا بەناوبانگ بوو بە بەرهەمهێنانی دراو و چەک و بەرهەمی پیشەسازی، کە لەلایەن پیشەسازییە لێهاتووەکانەوە لە ژێر ڕێنمایی ڤێستای ڕەجەب سەرکردایەتی دەکرا. لەمڕۆشدا، میراتی ئەم پیشەسازییە دەتوانرێت بە شوێنەوارە مێژووییەکان ببینرێت کە لە ناوچە جیاوازەکانی شارۆچکەکە و دەرەوەی شارۆچکەکەدا پارێزراون و نمایشکراون، چیرۆکەکانی داهێنەریی و لێهاتوویی دەگێڕنەوە کە شارۆچکەکە بۆ چەندین سەدە لەخۆیدا بووە.
بۆ ئەو گەڕانە بەئەمەک، ڕەواندوز کۆمەڵێک شوێنی سەرنجڕاکێشی خۆش پێشکەش دەکات. لە شاخی برادۆستی سەرسوڕهێنەرەوە تا دیمەنە ئارامکەرەوەکانی دەوروبەری ڕووباری زۆزیک، خۆشەویستانی سروشت خەریکی خواردنێکی خۆشن. هەروەها ناوچەکە پەناگەیەک بۆ ئەو کەسانەی کە بەدوای سەرگەرمیدا دەگەڕێن، دەرفەتی گەشتکردن و سەرکەوتن بەسەر شاخ و گەڕان بەدوای گیا و گیاندارە ناوازەکانی ناوچەکەدا هەیە.
لە کۆتاییدا، ڕەواندوز وەک شایەتحاڵی فەرهەنگی زیندوو و مێژووی دەوڵەمەندی هەرێمی کوردستان وەستاوە. وەک گەوهەرێک لە تاجی ئیدارەی سەربەخۆی سۆران، بە باوەشی کراوە پێشوازی لە سەردانکەران دەکات بۆ ئەزموونکردنی جوانی و سۆز و سۆزەکەی. ڕەواندوز بەڵێنی سەفەرێکی لەبیرنەکراو دەدات بۆ ناو دڵی میراتی کورد.
